HAKSIZ REKABET
Öncelikle belirtelim ki rekabet bir haktır. Ancak bu her hakkın bir rekabet hakkı olduğu anlamına gelmemektedir. Yani rekabet hakkı da sınırsız da değildir ve dürüstlük kuralları çerçevesinde ve ahlaki kullanılması gerekir. Rekabet hakkının aşırı biçimde ve kötüye kullanılması, gayri ahlaki davranılması rekabeti tehlikeye düşürür, rekabetten beklenen olumlu neticelerin ortaya çıkmasını engeller, rakiplerin ve tüm tüketici veya müşterilerin ekonomik çıkarları bundan olumsuz etkilenir. Bu nedenle rekabeti sağlamaya yönelik tedbirlerin yanında , rekabetin her türlü şekilde kötüye kullanılması anlamına gelen haksız rekabeti önlemeye yönelik düzenlemelerde kabul edilmiştir.Türk hukukunda haksız rekabeti genel olarak düzenlemeye yönelik iki ayrı düzenleme vardı. Bunlardan birisi TBK md. 57'de; diğeri ise TTK md. vd. ' da yer alır.
Her iki düzenlemede haksız rekabet konusunda benzer bir içeriğe sahiptir. Hangisinin ne tür haksız rekabet bakımından geçerli olacağı tam açık olarak belli değildir.
HAKSIZ REKABETİN TANIMI ve UNSURLARI
Rakipler arasında ve tedarik edenlerle müşteriler arasındaki ilişkileri etkileyen aldatıcı veya dürüstlük kuruluna diğer şekillerdeki aykırı davranışlar ile ticari uygulamalar haksız ve hukuka aykırıdır.
- Haksız rekabetten söz edilebilinmesi için ortada bir kazanç sağlama amacına yönelik bir faaliyet ve yarışma ortamı var olmalıdır.
- Ekonomik yarışın mutlaka ticari işletmeler arasında geçiyor olması şart değildir. Örneğin; avukatlık büroları, doktor muayenehaneleri arasında haksız rekabet fiilleri olabilir.
- Haksız rekabet için aldatıcı davranış veya dürüstlük kuralına aykırı bir davranışın varlığı gerekir. Dürüstlük kuralına aykırı davranış genel bir ifadedir ve aldatıcı davranışı da kapsar.
ÖNEMLİ HAKSIZ REKABET HALLERİ
- Dürüstlük Kuralına Aykırı Reklamlar ve Satış Yöntemleri ile Diğer Hukuka Aykırı Davranışlar
- Sözleşmeyi İhale veya Sona Erdirmeye Yöneltmek
- Başkalarının İş Ürünlerinden Yetkisiz Yararlanma
- Üretim ve İş Sınırlarını Hukuka Aykırı Olarak İfşa Etme
- İş Şartlarına Uymamak
- Dürüstlük Kuralına Aykırı İşlem Şartları Kullanmak
HAKSIZ REKABETTEN DOĞAN SORUMLULU
- Hukuki Sorumluluk , haksız rekabet sebebiyle müşterileri, kredisi, mesleki itibari, ticari faaliyetleri veya diğer ekonomik menfaatleri zarar gören veya böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek olan kimse aşağıdaki hukuk davalarını açabilir
a) Fiilin haksız olup olmadığının tespiti
b) Haksız rekabetin men'ini
c) Haksız rekabetin sonucu olan maddi durumun ortadan kaldırılması, haksız rekabet yanlış veya yanıltıcı beyanlarla yapılmışsa bu beyanların düzeltilmesini ve tecavüzün önlenmesi için kaçınılmaz ise, haksız rekabetin işlenmesinde etkili olan araçların ve malların imhasını
d) Kusur varsa maddi va manevi tazminat
Mahkeme davayı kazanan tarafın talebiyle masrafları haksız çıkan tarafları alınmak üzere, kesinleşmesinden sonra hükmün ilan edilmesine de karar verebilir. İlanın şekil ve kapsamını hakim belirler.
A. DAVACI
- Üç grup herkese rekabet davası açabilir. Bunlardan ilki haksız rekabet nedeni ile zarar gören ya da zarar görme tehlikesi altında bulunan kimseler bahsedilen hukuk davalarını açabilir. Bir diğeri ekonomik menfaatleri zarar gören ya da zarar görme tehlikesi altında bulunan müşteriler. Üçüncü olarak ise mesleki ve ekonomik birlikleridir.
B. DAVALI
- Haksız rekabet davalarının yöneltilebileceği kişiler üç kişidir. Birincisi haksız rekabet eden kişi. İkincisi çalıştırandır. Haksız rekabet fiili hizmet veya işlerini gördükleri esnada müstahdemler veya işçiler tarafından işlenmiş olursa haksız rekabet davalarından tespit, önleme ve düzeltme davaları istihdam edenlere karşı da açılabilir. İstihdam edene tazminat davası da açılabilir. İstihdam edenin kusurlu davranmış olması gerekir. Üçüncüsü ise basın, yayın kuruluşları ve yönelticileridir. Haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesinde açmaları mümkündür.
- Haksız rekabet nedeniyle açılacak hukuk davalarını dava açma hakkı olan kişi, bu hakların doğduğunu öğrendiği andan itibaren bir yıldan itibaren olmak kaydı ile aynı zamanda da haksız rekabet oluşturan fiillerin işlenmesinden itibaren üç yıl içinde açmalıdır.
- Süreler haksız rekabet teşkil eden fiillerin sona ermesinden itibaren işlemeye başlar.
D. HÜKMÜN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ
- Haksız rekabet davalarından önleme ve düzeltme davalarında verilen kararlar, haksız rekabete konu olmuş malların doğrudan yada dolayısıyla bu mallar üzerinden ticari bir amaçla elde etmiş şahıslar hakkında da icra edilmiş olunur . Bunun için ise TTK md. 56 f-4 fıkrasına bakınız.
- Örneğin A markalı bir çantayı taklit edip üreten bir B firması bu çantayı C,D,E,F.. gibi mağazalara satması için dağıtmış ise TTK md. 56 f-4 fıkrası gereğince A markası sahibi, taklit marka mal üreten B marka sahibine açtığı haksız rekabet davasını kazandığı takdirde satışını gerçekleştiren C, D, E, F, gibi mağazalarda ellerinde satmak için bulundurdukları taklit ürünü çantalar için A markası sahibi taklit marka ürünlerin ellerinden alınmasını sağlayabilecektir. Ancak marka sahibi elinde bulundurduğu mahkeme kararını taklit markalı ürünü tüketim amacı ile elinde bulunduran müşteriye karşı icra edemeyecektir.
2.Cezai Sorumluluk , TTK md. 62 ' ye göre
a)TTK md. 55 de yazılı olan haksız rekabet fillerinden birisini kasti suretle işleyen kişiler,
b) Kendi icap ve tekliflerinin rakiplerininkine tercih edilmesi açısından kişisel durumunu, ürünlerini, ticari faaliyet ve işleri hakkında kasti olarak yanlış yada yanıltacak tarzda bilgi verenler,
c) Çalışanlarını, vekillerini veya vekilini, diğer yardımcı kişileri, çalıştıranın yada müvekkillerinin üretim yada ticaret sırlarını ele geçirmelerini sağlamak için aldatanlar,
d) Çalıştıranlar veya müvekkillerden, işçilerinin, çalışanlarının, vekillerinin işlerini gördükleri sırada cezayı gerektiren bir haksız rekabet fiilini istediklerini öğrenip de bu fiili önlemeyenler veya gerçeğe aykırı beyanda bulunanları düzeltmeyenler,
her bir bent kapsamına giren fiiller dolayısıyla iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılırlar.
