TÜRK TİCARET HUKUKU - 7

                                                          TİCARİ DEFTERLER 



              Daha öncesinde tacir olma konusunu işlemiştik ve tacir olmanın sonuçları kısmın da                       tacirlerin ticari defter tuttuklarını söylemiştik. Küçük bir hatırlatma ile yeniden anımsamış                   olduğunuzu farz ederek devam etmek istiyorum
         Ticari defter tutmanın ne tarz bi önemi var ? Belki bu konuda bazı fikir ayrılıkları ortaya                     çıkacak ancak kesin olarak şöyle söylenebilir. Ticari işletme, işletmenin alacakları ve üçüncü               kişiler açısından , işletmenin iktisadi ve mali durumu, borç ve alacak durumları ayrıca her iş               yılı sonunda elde edilen neticeler ticari defterler sayesinde elde edilir. Böylece ortaklar veya da           işletmenin sahibi kar veya zarar açısından ne durumda oldukları hakkında bilgi sahibi                           olabilirler  ve bu yönden nasıl ilerleyebilecekleri veya ne tür planlar yapmaları gerektiğini                   görebileceklerdir. Üçüncü kişiler açısından ise işletmeyle iş yapabilir veya işletmeye sermaye             koyarak ortak olup olmama konusunda ticari defter kayıtlarına bakarak karar verir.

           Ticari defter tutma ile ilgili hükümler TTK md. 64 ile 88 arasında  yer almaktadır. Bu                         hükümlerde ticari defterlerin nasıl tutulacağı değil, defter tutmanın yükümlülüğü, tutulacak                 defterlerin isimleri ve çeşitleri, asgari içerikleri ve defterlerin fonksiyonları düzenlenmiştir.
           Kanuna göre fiziki ortamda tutulan tüm defterlerin açılış onayları, kuruluş sırasında ve                       kullanılmaya başlamadan önce noter tarafından yapılır. Bazı defterler aynı zamanda kapanış                 onayına tabi tutulmuşlardır.
           Bir ticari işletmenin adi şirket tarafından işletiliyor olması halinde ortaklar tacir niteliğine                 sahip olacaklarından her birinin ayrı ayrı ticari defter tutması gerekir. TTK md. 12 f-1

• Zorunlu olan ticari defterler sırasıyla ; Yevmiye Defteri, Defteri Kebir, Envanter Defteridir. Gerçek kişi olsun, tüzel kişi olsun tacirler tarafından kanunen tutulması zorunlu kılınan defterler bu üçüdür.
• İsmen sayılmayan ve tutulması zorunlu olmayan defterler ise kanunda sayılan defterlerdir.
• Ticari defter ve belgelerin saklanması konusunda ise süre on yıldır. Ticari deftere kaydın yapıldığı son gün , muhasebe belgelerinin oluştuğu takvim yılının bitişiyle başlar.Saklamak zorunda olanlar gerçek kişiler tacirlerdir. Tüzel kişilerde yönetim organı veya yönetim işlerinde yetkili olanlardır. Gerçek kişi olan tacirin ölümü halinde mirasçıları ve ticareti terk etmesi halinde kendisi defter ve kağıtları saklamakla yükümlüdür. Mirasın resmi tasfiyesi halinde kağıtlar on yıl süreyle sulh mahkemesi tarafından saklanır. 
• Yangın, deprem, sel baskını gibi doğal afetler nedeniyle ticari defter belgeleri zarar gören veya kaybolan tacir, bunu öğrendiği tarihten itibaren on beş gün içinde ticari işletmenin bulunduğu yerdeki ticari işlere bakan mahkemeye başvurarak " Kayıp Belgesi" almalıdır. Mahkeme tarafından verilen belgenin ise hangi defter ve kararları bağladığı açıkça belirtilmiş olmalıdır. 
• Tacir kaybolan defteri için kayıp belgesi almazsa defterini ibrazdan kaçırmış olarak sayılır ve bu durumsa cezalandırmayı gerektirir. 
• HMK md. 222 f-1 gereğince tacirler arasında çıkan ticari uyuşmazlıklarda bir işlemin ispat edilmesi amacı ile ticari defterlere dayanılmış ise mahkeme defteri delil olarak kabul edecek ve sahibinin lehine veya aleyhine delil olabilecektir.